Hiện nay, nhiều doanh nghiệp xuất nhập khẩu tại Việt Nam đang phải thực hiện công việc vận chuyển hàng hóa bằng cách tự quản lý và tự thực hiện các công đoạn logistics. Điều này dẫn đến việc tăng thêm chi phí và gặp nhiều khó khăn trong việc vận hành. Nguyên nhân chính là do ngành logistics ở Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức cạnh tranh và hạ tầng còn hạn chế.
Logistics thương mại
Logistics thương mại là một lĩnh vực đa dạng, bao gồm nhiều dịch vụ và quy trình liên quan đến vận tải hàng hóa và hoạt động thương mại giữa các quốc gia.
Báo cáo Chỉ số hiệu quả hoạt động logistics của Ngân hàng Thế giới (WB) qua nhiều năm đã thể hiện rõ tình hình logistics tại Việt Nam. Việt Nam xếp hạng khá cao trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp, mặc dù tổng xếp hạng vẫn chưa có sự cải thiện đáng kể từ năm 2007.
Đáng chú ý là điểm số về hải quan và năng lực logistics đã giảm trong những năm gần đây, tạo ra thách thức trong việc quản lý thông quan và chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, có sự tiến bộ rõ rệt trong các chỉ số về giao hàng kịp thời và truy xuất hàng hoá, cho thấy những nỗ lực trong việc cải thiện quá trình giao hàng và quản lý thông tin hàng hoá. Chỉ số vận chuyển quốc tế cũng có sự biến động, phản ánh sự phát triển của hạ tầng vận tải quốc tế và quá trình vận chuyển hàng hoá.
Logistics tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức
Báo cáo WB cho thấy rằng ngành logistics tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức và cần tiếp tục nỗ lực để cải thiện hệ thống logistics và đảm bảo sự thông thoáng và hiệu quả trong việc vận chuyển hàng hóa qua biên giới quốc gia.
Tương tự, báo cáo Cạnh tranh toàn cầu của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cũng đã có đánh giá không mấy khả quan về ngành vận tải và logistics tại Việt Nam. Việc xếp hạng thấp trong vùng, đặc biệt là về chất lượng đường bộ và cảng biển gây ra một số hạn chế lớn cho sự phát triển của ngành này.
Tình hình này dẫn đến phần lớn thị trường logistics tại Việt Nam hiện nay đang nằm trong tay các hãng logistics nước ngoài như ALP logistics, Maersk logistics, NYK, OOCL. Những công ty này không chỉ cung cấp đầy đủ các loại dịch vụ logistics mà còn sở hữu mạng lưới quốc tế rộng lớn, tài chính mạnh mẽ và hệ thống công nghệ thông tin hiện đại.
Doanh nghiệp xuất nhập khẩu tại Việt Nam
Doanh nghiệp xuất nhập khẩu tại Việt Nam đang phải đối mặt với những khó khăn lớn. Mặc dù có nguồn hàng lớn, nhưng ngành logistics trong nước lại chưa đủ khả năng để đáp ứng nhu cầu của họ. Hiện nhiều doanh nghiệp Việt phải tìm đến sự hợp tác với các doanh nghiệp logistics nước ngoài đảm bảo được phương tiện, và hệ thống kho bãi hiện đại hơn. Như vậy, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu phải phụ thuộc vào các doanh nghiệp nước ngoài và tạo áp lực cạnh tranh không nhỏ cho họ.
Tình hình logistics và khả năng cạnh tranh thương mại của Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức quan trọng. Báo cáo Chỉ số hiệu quả hoạt động logistics của Ngân hàng Thế giới đã chỉ ra rằng, mặc dù Việt Nam xếp hạng khá cao trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp, tổng xếp hạng của nước ta vẫn chưa có sự cải thiện đáng kể trong suốt nhiều năm qua. Điểm số về hải quan và năng lực logistics đã giảm, trong khi chỉ số về giao hàng kịp thời và truy xuất hàng hoá đã thể hiện sự tiến bộ.
Hạ tầng và dịch vụ giao thông
Yếu tố chính khiến cho ngành logistics Việt Nam gặp khó khăn bao gồm hạ tầng và dịch vụ giao thông yếu kém. Hệ thống đường bộ, đường sắt, và cơ sở bến cảng hiện còn hạn chế và không đáp ứng được nhu cầu vận chuyển ngày càng tăng của quốc gia. Chi phí vận tải cũng đang ở mức cao so với các quốc gia khác trong khu vực.
Chất lượng dịch vụ vận tải và logistics tại Việt Nam cần phải được cải thiện. Hiệu quả của các hành lang kết nối trung tâm tăng trưởng với cổng giao dịch quốc tế đang bị hạn chế, và việc không thể liên kết hiệu quả với các cửa ngõ quốc tế đang tạo ra sự gò bó cho xuất khẩu. Để cải thiện tình hình này, cần đầu tư mạnh vào hạ tầng vận tải, nâng cao chất lượng dịch vụ logistics, và thúc đẩy sử dụng phương tiện đường biển một cách hiệu quả hơn.
Giáo sư Đinh Lê Hải Hà từ Trường Đại học Kinh tế quốc dân đã đưa ra một cái nhìn sâu rộng về tình hình cơ sở hạ tầng và liên kết trong các hình thức vận tải tại Việt Nam. Các nguyên nhân này đã ảnh hưởng đến quy mô và tiềm năng tăng trưởng của thị trường nước ta.
Mặc dù Việt Nam đã tăng đầu tư mạnh vào cơ sở hạ tầng thông qua các dự án công cộng. Tuy nhiên, tăng cường cơ sở hạ tầng liên quan đến thương mại, đặc biệt là để hỗ trợ xuất khẩu, vẫn chưa thể theo kịp sự tăng trưởng trong ngành xuất khẩu.
Chất lượng logistics thương mại
Chất lượng logistics thương mại đóng vai trò quan trọng trong cải thiện tình hình xuất nhập khẩu của Việt Nam. Một ngày hàng hoá phải chờ để xuất khẩu hoặc nhập khẩu sẽ dẫn đến sự giảm tỷ lệ thương mại lên đến 4%. Những hạn chế trong logistics thương mại như hiện nay có thể trở thành rào cản trong chiến lược tăng trưởng dựa trên lợi thế cạnh tranh thương mại của Việt Nam.
Do đó, để nâng cao khả năng cạnh tranh thương mại của Việt Nam, cần tập trung vào việc cải thiện cơ sở hạ tầng logistics và tăng cường liên kết giữa các hình thức vận tải khác nhau để hỗ trợ thương mại một cách hiệu quả hơn.
